Wieczerza wigilijna
Do najbardziej typowych i tradycyjnych zestawów ludowych potraw,podawanych podczas wigilii należały:barszcz z buraków lub zupa grzybowa,simieniatka ,bigos postny,kasza jaglana ze śliwkami suszonymi,groch lub fasola ,kluski pszenne z makiem ,kisiel z owsa,kutia oraz piernik,a na koniec jabłka i orzechy.
Na Podlasiu wpierw podają smaczny ''borszcz'',potem rybę smażoną lub gotowaną.bardzo często ;;wjuny'',kompot z suszonych gruszek-dziczek i czerniec oraz kutię.Na wschodnich terenach Polski na kolację wigilijną podawano potrawy,do których jedyną okrasą był olej lniany.Pierwszą był kisiel przyrządzany z suszonego owsa,zapijany płynem powstałym z mielonych konopi zalanych gorącą wodą.
W Poznańskim wieczerza wigilijna składała się zwykle z sinobiałej zupy z konopi,grochówki lub polewki z maku z jagła.mi,klusek z sokiem z kiszonej kapusty,klusek z makiem,klusek z miodem,grochu białego ,suszonych grzybów smażonych w oleju,kapusty,kaszy i gruszek.
Na Pomorzu podawano kluski z makiem,zamożniejsi jadali rybę ,zupę z piwa,bułeczki ,kapusta z grzybami suszonymi,śledż,ryba ,pierogi,czasem ser...
Na Mazowszu gospodyni piekła placki pszenne i zależnie od zamożności domu 5 do 9 potraw.Najczęściej podawano kapustę z grzybami ,barszcz grzybowy ,tłuczone kartofle polane makiem,kluski z gruszkami ,kaszę jaglaną prażony groch ,pasternak,kisiel owsiany lub żurawinowy oraz kutię .
Na Podhalu podawano kluski z ziemniaków i polanych miodem,kapustę z ziemniakami,bób,groch,kołacz z razowej mąki z serem oraz suchy chleb z miodem i kwaśnicę czyli kapuśniak z suszonymi śliwkami.
Na Warmi i Mazurach jak wynika z badań etnografów ,do II wojny światowej nie przestrzegano postu,a potrawy wigilijne nie różniły się od potraw dnia światecznego.Najczęściej na wigilię podawano pieczona gęś ,gęsią kiełbasę ,mięso oraz ciasto i słodycze.
Jeszcze prawie 50 lat temu nie tylko każdy region ale i każda wieś miała swoje regionalne potrawy wigilijne.
Ściśle post zachowywała biedna ludność,ryby były podstawą wigilijną w szlacheckich dworach.
Dużo się zmieniło ,obecnie nie ma już takich dużych różnic regionalnych i najważniejsze jest aby ten wieczór był dla wszystkich uroczysty.
Polskie tradycje świąteczne- H .Szymanderska