Suwalskie cmentarze

[Krzysztof]

Nie wiem czy ktoś poszedł śladami Omilianowicza i zmierzył się z jego „ wiedzą”, bo to byłoby nieefektywne. Od wielu lat nikt z liczących się historyków nie traktuje jego książek inaczej niż beletrystykę.
Nie potrafię nic powiedzieć o pracach M. Pirko, po prostu nie znam ich.
Jest sporo drobnych prac tzw.  przyczynkarskich i właśnie ze względu na to , że są drobne to nieźle opracowane, czasem są to artykuły, gdzie widać że autor sporo się napracował, żeby go napisać.
Zawsze warto sprawdzać na jakich źródłach autor pracował, na jakie opracowania się powołuje i zwyczajnie czytanie zaczynać od bibliografii.

[Krzysztof]

Wrócę jeszcze do mogiły wojennej w Płocicznie i walki oddziału „Romana” pod Nowinką 2.10.1944 r. gdzie zginęli również zwiadowcy rosyjscy z grupy „Jasień” i „Łoś”. Otóż znalazłem dwa dokumenty dotyczące radiotelegrafistki Jewgienii Radiuszkin  i jej pochówku. W pierwszym / odręcznie spisanym/ pisze że została pochowana w lesie w odległości 1 km. na wschód od wsi Nowinka, w drugim chyba późniejszym, pisanym  już na maszynie, jest informacja „...погибла 2.10.1944г.похоронена д.Плотична р-н Сувалки” / zginęła 2.10.1944  pochowana we wsi Płociczno rejon Suwałki/
Wobec tego że sporo jest jednak tej wiedzy i na temat samej mogiły, i tego kto tam jest pochowany, dziwnym byłby brak wiedzy o polskich partyzantach,  którzy zginęli w tej bitwie. Przydałoby się zadbać o umieszczenie tam tablicy z nazwiskami, przypomnę że już w tym wątku pisałem o tablicy z nazwiskami na pomniku powieszonych w Suwałkach, którą umieszczono tam dopiero kilka lat temu.

[majros]

Krzysztof taka tablica pewnie prędzej czy później zawiśnie nad grobem. Problemem może być to że spoczywają razem z żołnierzami Armii Radzieckiej, dla nich też by się należała tablica. A to już może budzić napięcia. Może powstać taki mały "Ossowiec" http://wiadomosci.onet.pl/kraj/pomnik-zolnierzy-armii-czerwonej-w-ossowie,1,3568299,wiadomosc.html

Swego czasu zaangażowałem się w wymianę spróchniałego płotu wokół pomnika rosyjskiego kapitana z okresu I wojny światowej. Razem z kolegą w większości za własne pieniądze postawiliśmy mały płotek. Potem doczytałem gdzieś na forum że ja i kolega jesteśmy "Towarzyszami"

Przykład z płotem dla "Ruskiego" dał mi do myślenia. Nie dla wszystkich są to sprawy jasne i zrozumiałe.
Pozdrawiam.

[Krzysztof]

Zawsze kiedy czytam czy oglądam takie historie jak ta w Osowcu, czuję mentalną i kulturową odrębność tych ludzi. W takich sytuacjach jak przywołane przez Ciebie, należy chyba powtórzyć za Młynarskim „róbmy swoje”
Cmentarze, mogiły w krajobrazie historycznym to kopalnia wiedzy dla historyków wojskowości, regionalistów i na wszelkie sposoby należy to chronić, ważne również żeby wydarzeniom związanym z tymi mogiłami nadać taki zwykły ludzki wymiar z nazwiskami i imionami.
Swego czasu na Waszej stronie padł taki pomysł na projekt opisania i sfotografowania cmentarzy i mogił wojennych. Ciekaw jestem czy coś ostało się z tego pomysłu? Na dzisiaj to jest wiedza praktycznie niedostępna, a jeżeli już ktoś się bardzo uprze to trzeba zdrowo się nagimnastykować.
Jako przykład podaję to co znalazłem w dokumencie Nadleśnictwa Płaska. To jest obręb Mikaszówka, leśnictwo Wołkusz. Z tej tajemniczej wyliczanki nic nie wynika.

295 g - mogiła zbiorowa (150 osób),
- 308 b - mogiła zbiorowa (140 osób),
- 294 b - 3 pojedyncze mogiły (20 osób),
- 279 g – mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 295 i - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 316 d - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 304 j - 2 pojedyncze mogiły (2 osoby),
- 303 g - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 314 a - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 317 g - mogiła pojedyncza (2 osoby),
- 329 b - 14 pojedynczych mogił (14 osób),
- 338 f - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 338 g - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 339 i - mogiła pojedyncza (2 osoby),
- 333 d - mogiła pojedyncza (2 osoby),
- 319 a - 2 pojedyncze mogiły (2 osoby),
- 322 a - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 323 a - 2 pojedyncze mogiły (2 osoby),
- 324 a - 3 pojedyncze mogiły (3 osoby),
- 334 f - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 334 jx - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 334 g - mogiła pojedyncza (1 osoba),
- 344 - mogiła pojedyncza (1 osoba) „Majak Bobek”.

Podaję tu jeszcze przykład z terenu Małopolski, któremu patronuje Wojewoda, warto zobaczyć jak oni to robią.
http://www.malopolska.uw.gov.pl/grobywojenne/

[majros]

Sądzę podobnie że należy robić swoje.
Krzysztof projekt fotograficzny jest realizowany. Dotyczy on tylko cmentarzy I wojennych. Zrobione będzie to w formie "każdy po trochu" następnie zdjęcia zostaną przesłane dla autora pomysłu.

Wracając jeszcze do pomnika kapitana.
Gdy postawiliśmy ten plotek wokół pomnika to zostało nam trochę materiału. Obok może z 50 m. dalej była mogiła czerwonoarmisty zabitego przez Niemców w 1941 roku. Na mogile leżał zgniły krzyż z zardzewiałą tabliczką. Postawiliśmy nowy krzyż, nie był arcydziełem bo zrobiliśmy go ze sztachet, ale lepsze to  niż nic. Mimo niezbyt wesołego miejsca żartowaliśmy żeby lepiej nie rozgłaszać, że postawiliśmy krzyż dla czerwonoarmisty, jeszcze zrobią z nas pierwszych bolszewików Suwalszczyzny
Tak to wyglądało.

[noka]

Zrobione będzie to w formie "każdy po trochu" ...

Dajcie znać gdyby potrzebna była pomoc (czyli namiary na miejsca do obfocenia), chętnie dorzucę "trochę" od siebie. Niedługo będę dysponował większą ilością wolnego czasu i mogę podjechać się tu i tam, żeby zrobić zdjęcie.   

[majros]

Noka zadzwoniłem do naszego prezesa, a On ma zadzwonić do pomysłodawcy i poinformować o Twojej chęci współpracy.

[noka]

Ok.
Nie sądziłem, że ten projekt ma tak sformalizowaną strukturę.   

[majros]

 U nas jak w Legi  a tak poważnie to nie mam do pomysłodawcy kontaktu, stąd taka służbowa droga.

[Krzysztof]

Dobrze byłoby wyjaśnić kogo pochowano obok kpt  Lewaszewa, ale rzecz jest dość trudna, jeżeli nie niemożliwa. Jeżeli tego żołnierza pochowali mieszkańcy pobliskiej wsi, a wszystko na to wskazuje, to jakieś tam minimalne szanse istnieją.
Ponieważ mogiła o której pisze majros znajduje się w pobliżu wsi Sołojewszczyzna, a żołnierz zginął w 1941 r., można sądzić że był to pogranicznik, który zginął w pierwszym dniu wojny niemiecko-radzieckiej /22.06.1941/
    Mniej więcej w tym miejscu przebiegała ustanowiona we wrześniu 1939 r. granica / wzdłuż rzeki Wołkuszanki/. Ta część nowej granicy należała do Białoruskiego Okręgu Granicznego, 86 oddziału granicznego, a granicy na rzece Wołkuszanka strzegły dwie strażnice; 5 w Sołojewszczyźnie i 6 w pobliżu szosy Augustów- Grodno. Każda strażnica „obsługiwała” ok. 20 km granicy, etatowo powinna mieć 64 pograniczników, łącznie z kadrą.
Wynika z tego że powinna nas interesować strażnica nr 5 w Sołojewszczyźnie. Poniżej to co udało mi się zebrać na jej temat.
- W swoich wspomnieniach mieszkaniec pobliskich Bohaterów Leśnych Józef Pawluczyk mówi o zajęciu przez Rosjan w 1939 r. zabudowań gospodarczych w Sołojewszczyźnie na strażnicę i wzięciu do niewoli jednego pogranicznika w pierwszym dniu wojny /być może został zastrzelony/. Wspomina też, że część żołnierzy poddawała się bez oporu.
- Z kilku dokumentów dotyczących d-cy strażnicy Nikołaja Iwanowicza Biriukowa /ur. w 1911 r. w Saratowskiej obł. żonatego, bezdzietnego/, wynika że zginął pierwszego dnia wojny /22.06.1941 r./, miejsca pochówku nie ustalono.
 - D-ca 86 augustowskiego oddziału straży granicznej , płk. Zdornyj wspomina, że jeszcze o godz. 2 w nocy /22.06.1941 r/, a więc na 2 godz. przed rozpoczęciem przez Niemców wojny, kilkunastoosobowe grupy Niemców przebranych w rosyjskie mundury, przeszły granicę na odcinkach strażnic 5,6 i 7 / chodziło o przerwanie łączności i wzięciu „języka”/. Wywiązała się krótka walka z patrolami radzieckimi.
- Od 1944 do 1948 r. czyli do regulacji granicy polsko-radzieckiej, granica przebiegała dokładnie w tym samym miejscu.
16.06.1947 r. d-ca 16 oddziału granicznego wysyła pismo do Grodzieńskiego Obkomu partii, w którym proponuje, by w związku z mającą nastąpić regulacją granicy z Polską przeprowadzić ekshumację szczątków żołnierzy radzieckich ze wsi Sołojewszczyzna, Stare Bohatery, Lipszczany.
Nie ustaliłem czy tę ekshumację przeprowadzono, a jeżeli przeprowadzono to zapomniano o interesującej nas mogile, a może Rosjanie o niej nie wiedzieli, a Polacy nie zgłosili.

http://wikimapia.org/16692760/be/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%B7%D0%BD%D0%B0


Bardzo prawdopodobne, że ci którzy przeżyli wycofali się do pobliskich DOT-ów /Dołgowremiennaja Ogniewaja Toczka/, czyli schronów bojowych na tzw. Linii Mołotowa / tak działo się na innych strażnicach/. Interesujący nas odcinek LM to Grodzieński Umocniony Rejon nr 68, węzeł nr 2 /Bohatery – Lipsk /. Zaczęto je budować w poł 1940 r , więc w 1941 część z nich nie była ukończona, a tym samym nie uzbrojona i nie obsadzona.
http://molotovovalinie.ic.cz/u5.html

[Krzysztof]

Powiat Suwałki, gm. Bakałarzewo– cmentarze i mogiły z I wojny światowej
 -  Maryna – cm.woj. pochowano 589 Niemców i 607 Rosjan
http://groby.radaopwim.gov.pl/grob/7162/
 - Płociczno /Orłowo/ – cm. woj. pochowano 100 Niemców i 250 Rosjan
http://www.polegli.tgcp.pl/miasto.php?lng=pl&m=1279&order=n
  - Wólka /Rabalina / - cm. woj. Pochowano 716 Niemców i 1466 Rosjan
http://www.polegli.tgcp.pl/miasto.php?lng=pl&m=1459&order=n
 - Zajączkowo – cm. woj. pochowano ok. 500 Niemców
http://www.polegli.tgcp.pl/miasto.php?lng=pl&m=1462&order=n


Powiat Suwałki, gm. Raczki – cm. wojenne I w. św.
Dowspuda – cm. woj. pochowano 59 Niemców i 119 Rosjan

http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/podlaskie/dowspuda


Powiat Suwałki, gm. Szypliszki-cmentarze I wojn. św.
Przejma Wielka cm. woj. pochowano 38 Niemców i !7Rosjan
Szypliszki cm. woj. pochowano 209 Niemców i 498 Rosjan

http://groby.radaopwim.gov.pl/grob/11879/


Powiat Suwałki, gm Rutka Tartak cm. wojenne I w.św.
Wierzbiszki – cm. woj. pochowano 20 Niemców i 6 Rosjan

http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/podlaskie/wierzbiszki


Powiat Suwałki, gm.Filipów, cm. woj. I w. św.
Piecki- Młynisko cm. woj. pochowano 38 Niemców i 239 Rosjan
Mieruniszki kw.wojsk pochowano 57 Niemców i 2 Rosjan
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/podlaskie/mieruniszki


Powiat Suwałki, gm. Suwałki cmentarze I w.św.
Płociczno Osiedle  cm. wojsk.
Suwałki kwatery na cm ewang. i prawosł.
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/podlaskie/suwalki
Leszczewek cm. woj. pochowano 74 Niemców i 39 Rosjan
http://www.rowery.olsztyn.pl/wiki/miejsca/1914/podlaskie/leszczewek


Powiat Suwałki, gm. Jeleniewo cm. wojenne I w.św.
Rutka cm. woj. pochowano 565 Niemców i 1534 Rosjan?

[majros]

Tak zgadza się 1534 Rosjan. Byłem na tym cmentarzu dwa dni temu. Jeśli wojenne cmentarze mogą się podobać to ten w Rutce według mnie jest majstersztykiem.
Żeby tak wyciąć na nim te niepotrzebne krzaki przy krzyżu, zamiast drutu miedzy betonowymi słupkami wstawić sztachety, byłby perełką wśród cmentarzy.
Pozdrawiam.

[Krzysztof]

Postawiłem ten znak zapytania, ponieważ ze znanych dotychczas danych, wprawdzie dotyczących byłych Prus Wschodnich /łącznie z okr. Kaliningradzkim/, największy cmentarz pobitewny /Gefechtsfriedhof/ to cmentarz w Orłowie gm. Nidzica, gdzie pochowano 1425 żołnierzy obu armii. Największy cmentarz przy lazarecie /Lazarettfriedhof/ znajduje się w Królewcu – 2878 żołnierzy, zaś największy cmentarz przy obozie jenieckim jest w Markajmach –2761 żołnierzy. Oprócz tych wymienionych są jeszcze 2 gdzie ilość pochówków przekracza 1000 żołnierzy i 11 cmentarzy gdzie pochowano od 1-500 osób.
Jeżeli chodzi o możliwość weryfikacji danych dotyczących Prus Wschodnich to istnieje sporo źródeł, a jak to wygląda jeżeli chodzi o Suwalszczyznę tego już nie wiem. Na stronie niemieckiej, którą tu wstawiłem często powołują się na „Olsztyńskie Rowery” , a znalazłem też takie przypadki gdzie „Rowery” powołują się na tę właśnie stronę. Więc tak naprawdę to nie wiem jeszcze co o tym sądzić. Nie wiem również czy w dwu podstawowych publikacjach Maxa Dehnena i Waltera Raschdorfa o cmentarzach w Prusach Wschodnich są jakieś wzmianki o cmentarzach na Suwalszczyźnie.
Więc jak widzisz przy takiej niewiedzy mój znak zapytania jest uzasadniony.
http://www.weltkriegsopfer.de/Information-Anzeige-Soldatenfriedhof---1-WK-Rutka_Friedhofdetails_0_2888.html

[majros]

Ze sprzecznością z których danych mam korzystać, sam nie raz się spotkałem. I także nie wiedziałem co o tym sądzić. Publikacje Dehnena wydają mi się najbardziej wiarygodne. Nie przytoczę teraz konkretnie dlaczego, ale spotkałem we własnym docieraniu do informacji że powoływano się właśnie na Dehnena.

Kilka lat temu próbowałem dotrzeć do świadków którzy może coś pamiętają z pochówku na cmentarzu w Rutce. Znalazłem jednego świadka, któremu o tym opowiadał wujek. Z relacji wynikało że najwięcej poległych zwieziono z wsi Morgi.
Byłem w tych Morgach i sprawdzałem czy to może być prawda, ale to już inny temat.
Pozdrawiam.

[Krzysztof]

Tu znajdziesz nieco o Rutce i Morgach /informacje przy nazwiskach
http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegstote-Suchergebnis_Soldatenliste.html


Tutaj o Morgach i Pawłówce
http://www.weltkriegsopfer.de/Kriegstote-Suchergebnis_Soldatenliste.html